di Ernesto Prudente
Capitolo 31°
Dopo cinque mesi di cuccagna Pinocchio, con gran sua meraviglia, sente spuntarsi un bel paio di orecchie asinine e diventa un ciuchino con coda e altro.
U carre arrevàje senze fà remmore pecché teneve i rròte arraugliàte cu i pèzze e c’a stoppe. U teràvene dùdece parègle i ciucciàriélle pìtte-pitte, me parèvene ciucciàriélle sardegnuole, tutte d’a stèsse autézze é i culore une divèrse a n’ate. Nun nce stévene ddùje ciucciàriélle d’u stésse culore, tale é quale.
Ma a còse cchiù sfezziose ère ca tutte i ciucciàriélle nvéce i tenì i fiérre sotte i zòtte tenévene i stivàle comm’i perzone.
E u cucchiére? Ere peccerìlle comm’a nu nane, cchiù chiatte che aùte, c’a facce comm’è na méle e ca vocche ca reréve sèmpe é na voce, pétte-pétte, ca me paréve chélle i nu mescìlle.
Tutte i uagliune, comm’u vedévene, nce currèvene attuorne, zumpàvene ncòppe u carrettone p’èssere purtate a chille paése ca se chiàmmave u Paése d’ì Pazzièlle.
Quanne u carrettone, chine i uàgliune, ammuntunàte une a còppe a n’ate, ca parévene sarde din’a nu vasètte i salamòle, arrevàje addo stévene Pinocchio é Lucignolo, se fermàje é u cucchiére, cu na voce abbasate, dummannàje si pure llòre vulévene ì a chille paèse furtunate:
“Comme ca vògle venì”, respunnètte Lucignolo.
“Recuordete ca ccà nun nce stà cchiù nu pòste, u vide tu stèsse: é chine comm’a n’uove”.
“Nun fa niénte, decètte Lucignolo, si nun nce sta pòste m’assétte ncòppe a na stanghe” é, nun fennètte manch’i parlà, ca cu nu zompe, se truvàje assettate.
“E tu, bèll’uàglione, parlanne cu Pinocchio, nun viéne? rummàne llòche”?
“Je rèste ccà. Je vògle ì a scòle. Je m’àgge mparà»!
Lucignolo é tutte ll’ate uagliune, nziéme, se mettèttere a rìrere é alluccàjene: «Pinocchio, viéne cu nnùje, viéne cu nnùje»!
Tante c’alluccàjene ca u cunvincèttere é Pinocchio s’arrennètte.
“Dàteme nu pòste ca sàgle pur’je”.
“Pòste nun nce ne stànne, decètte u cucchiére, ma sàgle, te facce assettà u pòste mìje, je vènghe a pède”.
“P’ammore i Ddìje, chéste nò, decètte Pinocchio, je me mécche a cavalle i nu ciucciàriélle”. Ma comme facètte a mòsse i nce zumpà ncuolle, u ciucciàriélle s’avutàje e nce mullàje nu cauce i qualità ca u sbattètte pe tèrre.
Figuràteve che succedètte: tutte a rìrere tranne u cucchiére che s’avvicenàje u ciucciàriélle é, facènne finte i nce dà nu vàse, nce mullàje nu muorze ca nce staccàje mèze récchje. Pinocchio, s’aizzàje a tèrre é, tutte nfuriàte, zumpàje n’ate vòte ncòppe u stésse ciucciariélle. Tutte i uagliune facèvene na muìne i pazze.
Chi nun rerètte fùje u ciucciariélle c’allintrasatte s’aizzàje é s’avasciàje, comme fanne chille cavalle, ca stanne u late i llà d’Amèreche, per nu fà saglì nisciùne ncuolle, é u sbattètte pe tèrre comme fosse na quagle.
Pùre ccà resàte i mòrte. E pure ccà u cucchiére s’avvecenàje a récchje d’u ciucciàriélle é, sènze se fà scòrgere, cu nu muorze, nce mangiàje chéll’ate récchje. Pò, decètte a Pinocchio: “Miéttete a cavalle n’ate vòte é nun avé paure. Chille cicciùriélle tenève còccòse p’a cape. Je nc’agge ditte doje paròle dint’i récchje é mò tutte è tranquìlle”.
Comme Pinocchio zumpàje a cavalle u carrettone se muvétte.
Durante u cammine, sballuttate a ccà e a llà, a Pinocchio parètte i sentì na voce ca nce decéve: “Pòvere scème, è vulute fà i cape toje é mò te ne pentiràje”.
Pinocchio se uardàje attuorne pe vedé addo venévene stì paròle ma nun vedètte nisciune: I ciucciùriélle currévene e curréve pure u carrettone. I uàgliune pigliàjene suonne, Lucignolo runfave é facéve rummore comm’ u viénte dinte a nu vòsche, é u cucchiére, zitte-zitte, cantave:
“Tutte dòrmene é je nun dòrme màje”.
Dòppe n’ate miéze chilòmetre i vìje, Pinocchio sentètte n’ate vòte na vucélle che decéve: “Scème, tiéne bbuone a mènte ca i uàgliùne ca nun vònne ì a scòle, ca nun vònne studià, ca nun pònne vedé u maéste é vònne sule pazzià farànne na bbrutte fìne. Vèrrà nu juorne ché è chiàgnere comme sto chiàgnènne ògge je”.
A stì paròle, Pinocchio se spaventàje. Zùmpàje ntèrre é ghiètte nfacce u ciucciariélle pe nce parlà.
Rummanètte accussì male quanne vedètte ca u ciucce chiagnève, chiàgnéve pròprje comm’a nu uàglione.
Pinocchio allore s’avutàje vèrse u ciucchière é nce decètte: Cucchié, ccà u ciucce chiàgne”.
“Làsce che chiàgne, quanne se spose, rire”:
Pinocchio rummanètte frasturnate, nun capéve cchiù niénte e u cucchiére u strellàje: “Zòmpe a cavàlle é jammucénne, a nuttate è frésche é u cam-mine è ancòre luonghe”.
Pinocchio u stètte a sentì è u carrettone repegliàje a correre.
Quanne stéve pe schiarà juorne arrevàjene u paése d’i Pazzièlle. Nun paése ca nun rassumigliave a nisciun’ aute paése d’u munne. Me paréve Las Vegas.
A pupulazione ère i tutte uagliune a sotte i diéce anne. I cchiù viécchje putévene tenì, sì é nò, dùdece – trìdece anne. P’i vvìje, pe tutte i vvìje, nce stève na mmuìne i pazze. Mucchje i uàgliune ca ghiucàvene a pozze, ate ca ghiucàvene a pastore, nce stéve chi jucàve cu chìrchje, chi cu vreccìlle, chi a lunamonte, chi a cavàlle tuoste. Nun se capéve niénte, strìlle é muìne a tutt’i parte, pe nu sèntere cchiù niénte, une s’avéve attappà i récchje.
Comme Pinocchio, Lucignolo é tutte chill’ate uàgliune, mettèttere pède ntèrre se menàjene sùbbete mmiéze a muìne é dòppe nu pòche addeventàjene tutte amìce.
“Che bèlle vite”, decève Pinocchio a Lucìgnolo tutte i vòte ca se scuntàvene.
“E’ viste chi avéve raggione? E a penzà ca nun vulìve partì, ca t’ire mise ncape i turnà a case pe studià.
Addo i truove amice comm’a mé ca te fanne stì piàcére”?
“E’ vère, care Lucignolo, si ògge songhe nu uaglione felìce é cuntènte è tutte mèrite tùje. U maéste, nvèce, quanne me parlave i té me decéve : «Nun gghì cu chille fetènte i Lucignolo, è nu brutte cumpagne ca te fa truvà mmiéze i uàje»
“Je u sàcce ca nun me putéve vedé, ma je t’agge sèmpe perdunate”.
A stì paròle Pinocchio, quase chiagnènne, abbracciàje Lucignolo é nce dètte nu vase mmiéze all’uocchje.
Stà jacuvèlle duràve già a tante mise. Se parlave sèmpe i pazzià é màje se parlave i nu libbre i scòle.
Na bèlle matìne, Pinocchio se scetàje cu na surprése, na brutte surprése.
Capitolo 32°
A Pinocchio gli vengono le orecchie d’asino e diventa un somarello che comincia anche a ragliare.
E a surprése, a brutte surprése, che gghìère? Pinocchio, quanne se scetàje, chélle matìne, nce venètte naturale i s’arrattà ncàpe, comme facéve sèmpe, é mèntre s’arrattàve s’accurgètte ché i récchje èrene cresciute cchiù i nu parme. Mamme sante! Jètte sùbbete a cercà nu spècchje pe se uàrdà ma nun u truvàje é allore jnchètte nu vacìle chine d’acque é quanne se specchiàje a dinte se vedètte ddoje récchje comm’a chélle i nu ciucce. Che scuorne! Accummenzàje a chiàgnere é a strellà, sbattènne a cape nfacce u mure. E cchiù strellàve é cchiù i récchje crescévene
A chille strìlle, che perciàvene i mmore, currètte na Pezzògne, ca stéve i case u piàne i còppe, é ché sùbbete nce dummannàje che ère succiésse ca strellàve é chiagnéve accussì fòrte.
“Songhe malàte, malàte assàje, Pezzògne mìje. Tu te ne ntiénte i poze? Vìde se tènghe a frève”?
A Pezzògne tuccàje u poze i Pinocchio é nce decètte:
“Tu tiéne na brutte frève”
«E che frèv’è»?
“E’ na frève i ciucce”!
“Je, sta frève ccà, nun a sacce”, respunnètte Pinocchio.
“E mò t’a spiégh’je: Tu è sapé ca fra nu pare d’ore nun sarràje cchiù né nu mamuocce, né nu uàglione….”
“E che sarràgge”’
“Fra ddoje o tré ore tu addeviéntarràje nu ciucce vère, nu ciucce comm’a chille ca tìrene i carrètte, che cammìnene cu na stòre ncuolle chiéne i rròbbe, nu ciucce che rràglje é che se mange ll’èrve”.
“Pòver’a mmé. Che brutte fine c’agge fatte”! e decènne chéste se sceppàve i recchje, sènze sentì dulore comme si fossere i n’ate.
“Amìche mìje, decètte a Pezzògne, cà, nun nce stà a fa cchiù niénte. Chiste è u destine i tutte chille ca, comm’a té, nun so gghiùte é nun vonne ì a scòle, nun vonne vedè u maéste, nun vonne vedé i libbre é vonne passà i ghiùrnàte a ghiucà é a se devertì”.
“Accussì è”?, decètte, chiagnènne c’u sunnuzze, Pinocchio.
“Accussì è. Mò è nùtele ca chiagne é te despiére, nc’a ìre penzà primme”.
“Ma a corpe nun è a mìje. E’ stato Lucignolo a fa tutte còse”.
“E chi è stu Lucignolo”?
“Nu cumpagne mìje i scòle. Je vuléve turnà a case, je voléve ì a scòle, je vuléve cuntinuà a studià ma chille, Lucignolo, à nzestute tante che m’à purtàte ccà, cu isse»
“E pecché è state a sentì”?
“Pecché songhe nu uàglione sènze jùdìzzje. Ah, se fosse state a sentì a Fate, a chest’ore nun me truvasse int’a stì uàje. Ma se vèche a Lucignolo, uàje a ìsse, nc’agge dìcere nu sàcche é na spòrte”.
Se ne stéve ascènne ma, ncòppe a pòrte, s’arricurdàje ca tenéve i récchje i ciùcce é se mettéve scuorne i cammenà p’a vvìje. Se fermàje, pigliàje nu cappiélle i cuttone é s’u nfelàje ncape facènnele arrevà sotte a pònte d’u nase.
Ascètte pe truvà a Lucignolo.
Jètte gerànne tuorne-tuorne, a tutte i pòste, ma i Lucignolo manche ll’ombre.
Allore jètte a case. Tuzzuliàje nfacce a pòrte é a inte dummannàjene “Chi è”?
“Songh’je”, respunnètte Pinocchio.
“Aspiètte che t’arape”, e u facètte aspettà na bbòne mezore.
Quanne a pòrte s’arapètte Pinocchio se truvàje annanze nu Lucignolo cu nu cappiélle i cuttone, che pur’a isse nce scennéve p’a cape é cummugliàve pure u nase.
A vedérle in chille mòde Pinocchio se cunzulàje é sùbbete penzàje: chiste tène a stésse malatìje ca tèngh’je. E, facènne finte i niénte nce dummannàje: “Comme stàje, care Lucignolo”?
“Stò bbuone! Sto comm’a nu surecille int’a na pèzze i case i Sardégne”.
“Ma, me stàje decènne pròprje a verità”?
“E pecché t’avésse dìcere a bucìje”
“Ma allore, se me stàje dicénne a verità, pecché tiéne ncape stu cappiélle ca te cummògle pùre i récchje”?
“M’a ditte u duttore, quanne me songhe fatte male u ginocchje. E tu, care Pinocchio, pecché tiéne stu cappiélle ca te cummògle pure a ponte d’u nase”?
“Pure a mé, m’à ditte u duttore, quànne me songhe fatte male l’uosse pezzille, pe menà nu cauce nfacce a nu stagnàre”.
Dòppe stu nciùce se stèttere zitte, uàrdannese, fisse-fisse, nfacce.
Fùje Pinocchio a parlà pe prìmme: “Dimme na còse, Lucignolo, è maje patùte i male i récchje? E’ tenùte màje i recchiùne”?
“Nò, maje, é tu”?
«Nò, ma a stammatìne tenghe nu dulore dint’a récchje che me fa spantecà».
“Pur’ìje ténghe u stèsse male”
“Pure tu! E quale récchje te fa male”?
“Tutt’è ddòje, é a té”?
“Pure’a mmé tutte è ddoje. Che fosse a stèsse malatìje”?
“Ma! nun sàcce che t’àgge dìcere”!
“Care Lucignolo, liévete u cappiélle é famme vedé i récchje”.
“Nò, nò é nò! Famme vedè primme i ttòje”?
“Ma tu si pàzze! Je, i mèje nun te facce vedé pe primme. Putimme fa na còse sole: nce luvàmme u cappiélle tutt’è ddùje nziéme, accussì nisciune se pìgle còllere”.
“Une, dùje é tré” é tutt’è ddùje, nzième, se scummegliàjene a cape.
Comme se scummeglàjene succedètte na cose ca nun pàréve vère. Vedènnese in chille stàte, se mettèttere a rìrere comm’a ddùje sciéme. A nu cèrte punte Lucignolo cercàje aiùte a Pinocchio pecché i còsce nun nc’a facévene a mantenérse allérte. E mànche Pinocchio tenéve cchiù a fòrze i stà dritte.
Chiàjene a schiéne mettènne pe tèrre pure i mane é accussì accummenzàjene a cammenà pe dint’ a stanzulèlle.
I ràcce addeventàjene zàmpe cu sotte i zòtte, u musse s’allungàje é nce crescèttere pile pe tutt’a pèlle. Dòppe, comm’a na mazzàte ncape, nce spuntàje pure a code. Vulévene chiàgnere ma, a vocche a llòre, ascévene sule ràgle. A stu mumènte tuzzeliàjene nfàcce a pòrte: “Arapite, songhe u cucchiére. Arapìte sùbbete, se nò so’ guàje pe tutt’è ddùje”
(continua)
