di Ernesto Prudente
Capitolo 35°
Pinocchio ritrova Geppetto
Quanne lasciàje u tunne é se mettètte a cammenà, jéve a ccà é a llà comm’a nu mbriàche.
Paréve ca stésse sott’u ruttone i Santamarje quanne i luce so’ stutàte é nun se véde cchiù niénte é se sbànde a nu mure a chill’ate.
Vuléve vedé che gghière chélle lucernèlle ca vedéve luntane-luntane. Nfussàve i piéde int’i puzzànghere i acque sciuliènte ca, comme se muvéve, puzzàve i pisce frìtte. Mamme sante, che puzze, che vesdore.
Cchiù jéve annànze é ccchiù a luce se facéve ròsse. Nce mettètte tiémpe ma a fine arrevàje a chille pòste addo truvàje na tàvule apparecchiàte, cu na cannéle appicciàte, nfelàte int’u cuolle i na buttìgle, é, assettate nfàcce a sta tavule, nce stéve nu viécchje, jànche d’a cape u pède, ca c’u i mmane agguantàve e menàve mmocche pescetiélle, peccerìlle- peccerìlle.
A vedé chille vecchjàriélle; Pinocchio pruvàje na giòje é na cuntantézze ca nun fennévene màje. Vuléve rìrere, vuléve chiàgnere. Nun sapéve chélle c’a ère fà.
Arapètte i vvràcce, menàje nu strille i allerézze, é se menàje ncuolle u vicchiàriélle.
Chill’òmme ère Geppetto.
“Papà, papà mìje, finarmènte t’agge truvate! Je, mò, nun te làsce màje cchiù».
«Ma tu òvèramènte sì Pinocchio»?
“Sì! Songhe pròprje je. É tu m’aje ggià perdunate. E’ vère”?
E accussì Pinocchio se méttètte a raccuntà, amprèsse-amprèsse, sènze pèrdere tiémpe, pe fìle é pe ségne, tutte chélle c’avéve passate nfìne a quanne u vedètte, a vasce a marìne, int’a chélle lanzetélle, ca dòppe scumparètte mmiéze a chille cavallune ca facévene paure”.
“Pur’je te vedètte é te canuscètte. Vuléve turnà arrète ma u mare ère tròppe ruosse é nu cavallone i chìlle abbuccàje u vuzzariélle é u menàje a fùnne. Comme jètte a mare, me vedètte stu péscecane é me gnuttètte comm’a n’òstreche.
A chill’juorne stonghe ccà dinte. So passate duje anne”.
“E comm’è fatte a campà? Addo è pigliàte a rròbbe pe mangià? Addo è pigliàte sta cannéle che tiéne appicciàte?”
“Mò te conte tutte còse. A primme còse è sapé ca durante chillu maletiémpe s’affunnàje pure nu bastimiénte. I marenàre se sarvàjene ma u bastimiénte, mèntre scennéve nfunne, s’u gnuttètte, sane-sane, u capennùgle”.
“Comme? Une vuccone”?
“Sì, nu vuccone sule. Sputàje sule l’àrbere pecché nc’jètte a fennì mmiéze i diènte comm’a na spine i pésce. A furtune mìje è state ca chille bastimiénte ère càreche i rròbbe i mangià. Nce stévene buàtte i carne, fresélle, gallètte, zùcchere, cate i marmellate, cafè é tante ate còse ca me paréve c’avésse carecate Nzardégne.. Nce stévene scatule i cannéle, i micciariélle é ate rròbbe pure. E accussì agge putute campà. Sta cannéle ca vide appicciate è l’ùrdeme. Quanne fennésce nun ne tènghe cchiù é nun sàcce comm’agge fa”.
“Comme”?
“Fìgle mìje, rummanimme u scure tutt’é ddùje”.
“Allore, papà, nun tenìmme cchiù tiémpe a pèrdere. A ccà nce n’aìmme ì ”.
“E comme facìmme”?
“Amme scappà, nce n’amme fùjere a vocche u capennùgle”.
“E, tu dìce bbuone. Ma je nun sacce nnatà é ca stàmme mmiéze u mare”:
«E che fà! Te mìtte a cavàlle a mé pecché je sacce nnatà bbuone é te pòrte nfìne a ntèrre».
«Tu dìce bbuone, ma te pàre ca nu uagliunciélle comm’a té, accussì pitte, tène a fòrze i purtà n’òmme ncòppe i spalle é adda pure natà”.
“Nùje amma pruvà é si po’ amma murì, murìmme abbracciàte”.
Pinocchio, sènze pèrdere cchiù tiémpe, pigliàje a cannéle, pe fa luce, é accummenzàje a cammenà.
“Dàmme a mane, viéne appriésse a mé é nun avé paure”.
E accussì se mettèttere ncammine p’attraversà tutte u péscecane a cape a cape.
U capennùgle ère abbastanze vècchje é chine i malanne. Tenéve, pure, u fiatone é u còre suffréve i parpetazione peccùje aère tène sèmpe a vocche apèrte, pure quanne durméve.
Quanne arrevàjene mmocche, Pinocchio, chianechiane, sènze fa rummore, uàrdàje fòre é vedètte ca u ciéle ère chine i stélle é u mare ère carme piatte, comm’a nu spècchje, é a lune stéve sagliènne nciéle.
“Statte arrète a mé ca fra pòche simme sàrve”.
Quanne arrevàjene ncòppe a léngue, ca me paréve u vialone d’a régge i Caserta, u capennùgle facètte nu madonne i starnute ca sbattètte a gghì arrète i duje puveriélle.
“Mò simme bèll’é perdute”, decètte Geppetto.
“Pecché perdute? Damme a mane, papà, é viéne appriésse a mé é nun avé paure”.
Pinocchio, pegliàje u patre c’a mane é, une arrète a n’ate, cammenàrene ncòppe a léngue é passàjene i ddoje file i diénte. Stévene mponte. Pinocchio pigliàje u patre a còsce-cavàlle é, cu nu zompe, se sbalanzàje a mare é se mettètte a natà, cu tutte a fòrze ca tenéve, pe s’alluntanà d’u capennùgle ca durméve a suonne chine ca manche i cannunate u putévene scetà.
Capitolo 36°
Pinocchio cessa di essere un burrattino e diventa un bambino
“L’ùrdeme a scurtecà è a code”, accussì dice
nu ditte punzése pe fa capì c’a fine è sèmpe
a parte cchiù diffìcele. E accussì so state pe mé l’ùrdeme quatte capìtule i chiste libbre ca cchiù bèlle nun se putéve scrìvere.
Pinocchio, na vòte asciùte a vocche u péscecane, cu patre ncòppe i spalle, comm’a chille uagliune ca jòchene a cavalle-tuoste, attramènte annatàve p’arrevà ntèrre a na marìne, s’accurgètte ca u patre tremmàve suocce-suocce comm’a na fògle. Tremmàve p’u fridde o p’a paùre? E chi u putéve sapé?
Pinocchio, penzànne ca fosse p’a paùre, nce decètte:
“Fatte fòrze, papà, nùje tra ppòche arrevàmme ntèrre sàne é sarve”.
E Geppetto, appezzànne ll’uocchje comme fa nu sarte quanne adda nfelà l’aghe: “Ma addò stà sta marine? Je nun véche niénte, véche sule mare é ciéle, ciéle é mare”.
«Je, però, véche pure a marine», nce decètte Pinocchio p’u sullevà nu pòche, “Je véche comm’a jàtte, mègle i nòtte ca i juorne”.
Pinocchio parlave accussì pe fa curagge u patre ma ncuorpe a isse accummenzave a tremmà p’a paùre é vedéve ca i fòrze sòje calàvene a pòche a pòche.
Se stéve scuraggiànne.
Natàje nfine a quanne tenètte u ciàte. Pò, a ntrasàtte, decètte:” Papà, aiùteme, ca je nun nc’afacce cchiù”.
Geppetto sciùliàje a cuolle a Pinocchio é, muvènnese, rummanètte a gàlle. Stévene quase p’affugà quanne sentèttere na voce, na voce, docedoce, ca decéve: “Chi è ca sta murènne”?
“Songh’je é pàteme”!
«Ma je sta voce a canosche, tu si Pinocchio”?
“E tu chi sì”?
“Je songhe u tunne, chille ca stéve cu vvùje ncuorpe u péscecane”.
“E cumm’è fatte a scappà”?
“So sciute dòppe i té é agge fatte comm’è fatte tu”.
“Tunne, amiche mìje, tu càpete pròprje a puntìne. Pe ll’ammore ca tiéne p’ì tunnariélle tuoje, dàcce na mane é carrèjece a parte i tèrre”.
“Cu tutte u còre. Agguantàteve nfàcce a code é je, int’a niénte, ve pòrte ntèrre».
Geppetto é Pinocchio, nvéce i s’agguantà, zumpàjene a cavàlle.
“Simme pesànte”? nce dummannàje Pinocchio.
“Ma quà pesante, me pare i tené ncuolle ddoje scòrze i patèlle”.
Arrevàte ncòppe a marìne, Pinocchio scennètte sùbbete é aiùtàje u patre a fa a stésse còse, pò decètte nfacce u tunne: “Tu è sarvate a vite a pàteme é je nun sacce comme m’àgge disubbligà. Fàmmete dà nu vase pe chélle ch’è fatte”.
U tunne cacciàje u musse a fòre a ll’acque é Pinocchio nce dètte nu vase azzeccuse mmiéze a ll’uocchje. Pò, u tunne mettètte a cape sott’acque é sparètte.
S’ère fatte juorne é Pinocchio, pegliànne u patre, ca nun nc’afacéve manche a se mòvere cchiù, sott’u racce, se mettètte chiane-chiane, a
cammenà.
“Ma addò jàmme”?
“Amme vedé i truvà cocchedùne ca nce pò dà nu piézze i pane tuoste é na cupèrte pe t’arravuglijà a dinte”.
Facèttere appéne pòche passe quanne vedèttere, assettate ncòppe a na parracìne, duje scòngecajuoche ca cercàvene a caretà, èrene a jatte é a vorpe ma nun se canuscévene cchiù. S’èrene nvecchiàte é tenévene, tutt’è dduje, a pèlle chiéne i zélle é facévene pròprje schife.
Canuscèttere a Pinocchio é a vorpe, cu na voce i chiagnustèje, nce decètte: “Fà a caretà a chiste duje nférme”.
“A caretà, decètte Pinocchio, je ve canosche bbuone, mbrellìne i séte. Me vulìte piglià pe fésse n’ate vòte. Stàteve bbuone” é cuntinuàrene a cammenà fine a quanne se truvàrene annanze a na capanne.
“Ccà còcchedune adda stà i case”, penzàje Pinocchio é tuzzuliàje nfacce a pòrte:
“Chi è”?
“Simme nu pòvere patre é nu pòvere figle, sènze mangià é sènze durmì”, respunnètte Pinocchio.
“Geràte a chiave é a pòrte s’aràpe”, respunnètte a stésse vucélle.
Pinocchio, geràje a chiave é a pòrte s’arapètte. Trasèttere ma dinte nun vedèttere a nisciune.
“Ma u patrone i case addò stà”, alluccàje Pinocchio.
“Sto ccà ncòppe”.
Patre é figle aizzàjene a cape é vedèttere ncòppe a nu trave a rille parlante.
“Care, care rìlle, bèlle amìche mìje”, decètte Pinocchio, arapènne a vocche.
“Azze! Mò me dice tutte paròle bèlle. Ma t’a fusse scurdàte quanne a case toje me teràste u martiélle appriésse”?
“Aje raggione, é fa comme facètte je, cacce fòre a mé ma tiéne piétà i pàteme”.
“Je tèrragge piétà d’u patre é d’u fìgle. T’agge vulute ricurdà u passate pe te fà capì che ncòppe a sta tèrre, quanne se pò, nc’amme ajutà l’une cu ll’ate”.
“àje raggione! Je, sta lezzione che m’è fatte nun m’a scurdaragge cchiù. Spiégheme na còse, cum-m’è fatte a t’accattà sta case”?
“Sta case m’a rìgalate, ajére, na crapettèlle ca tenéve nu mantiélle culore turchìne”.
“E a cràpe addo è gghiùte”?
“Nun u sacce”!
“E quanne turnarrà“?
“Nun tu sacce a dìcere. Sàcce sule ca parlànne, comme pàrlene i cràpe, à ditte: “Pòvere Pinocchio, u capennùgle, a chést’ore, s’a ggià strafugate é je nun u vedràgge cchiù”.
“A ditte pròprete accussì”? Ma allore è a Fate mìje”, é se mettètte a chiàgnere.
Penzànne u mumènte che stéve, se facètte un’àneme é curagge é jètte a nnanze. Facètte u liétte u patre é, dòppe appriparate, u stennètte ncòppe p’u fa durmì é, dòppe ancòre, dummannàje, sèmpe a rille, addo putéve truvà nu bicchiére i latte p’u patre.
“Luntane a ccà, ma nun tante, nce stà a massarìje i Gerìlle, và llà é truove u llàtte che vàje cercànne”.
Pinocchio currètte i corze ma rummanètte male quanne sentètte ca pe nu bicchiére i latte nce vuléve nu sorde.
“Je nun ténghe manche nu centèseme”, respunnètte, chìne i scuorne.
“Me dispiàce, uàglione mìje, si tu nun tiéne mànche nu centèsime, je nun tènghe mànche nu dite i latte”.
“Paciénze”, decètte Pinocchio é s’avutàje pe se ne ì.
“Aspiétte nu pòche, decètte Gerìlle, nùje nce putimme méttere pure d’accòrde. “Vvuò terà u triàngule”?
«E che gghjè u triàngule»?
“E’ chille còse i légne che sèrve pe terà ll’acque a int’a pescinale p’addacquà a menèste. Stévene pure ccà, t’arricuorde? Stévene int’a Patùre e dint’i pèzze i Santamaria addo stévene i puzze d’acque surgive. E stévene pure ncoppe i Cuonte addo ll’acque a pigliàvene a int’i pescenàle.
Int’a Pature u chiammàvene triàngule, ncoppe i Cuonte paràncule. Ère nu pale nfezzate ntèrre cu n’anténne attaccate ncòppe, comm’a nu valànzone. A nu late i stà nténne nce stéve attaccàte nu canto-ne é a ll’ate late nce stéve nvéce nu cate ca s’e nfelàve dint’a pescìne. Se jnchéve e se terave ncòppe c’aiùte d’u pése d’a prète. Int’a Pature é dinte i Pèzze nce ne stèvene quatte o cinqe pe parte. Ma che Ddìje, te scuorde tutte còse”.
“Mò nce pròve”!, decètte Pinocchio
“Allore facìmme accussì: tu me tire ciénte cate d’acque é je te donghe na buttégle i llàtte» .
«Sta bbuone».
Gerìlle u purtàje int’a ll’uorte é nce facètte vedé comme funziunàve chille ngégne é Pinocchio attaccàje sùbbete a faticà.
Quanne fennètte i terà i ciénte cate d’acque, ca mettètte int’a na peschère, Pinocchio ère na zuppe i sudore. Na fatiche i chéste manère nun avéve màje fatte.
Gerìlle, mettènnece na mane ncòppe a spalle, u uardàje nfacce é nce decètte:
“Sta fatìche ccà, m’a facève u ciucciariélle mìje ca da jére sta stìse dint’a na rotte, ncòppe a pàgle, pronte a murì”.
“U pòzze vedé”? dumannàje Pinocchio.
“E pecché nun u può vedé”!
Quanne trasèttere dint’a rotte, Pinocchio s’vvecenàje, vecìne-vecìne, a chélle pòvere bèstje é, ca parlate d’i ciucce, nce dummannàje: “Chi sì”?
E chille farfuglianne, sèmpe int’a stésse léngue:
“So Lu…ci…gno…lo”.
Pinocchio se mettètte a chiàgnere é Gerìlle: “Ma comme te mitte a chiàgnere pe nu ciucce”?
“Chille ère n’amìche mìje”
“N’amiche tùje. E comme pò èssere”?
“Ere nu cumpàgne i scòle”.
“Ma comme pò èssere ca i ciucce jévene a scòle. Figuràmmece ca s’à mparàte”.
Pinocchio, mettènnese scuorne nun parlàje cchiù.
Pigliàje a buttégle i latte é se ne turnàje a case soje.
A chélle vòte, Pinocchio, pe se uadagnà u latte p’u patre, tutte i juorne, pe sètte-òtte mise, jétte int’a massarìje i Gerìlle a terà ll’acque p’addacquà a menèste.
Ma nun facéve sule chéste. Dint’i mumènte lìbbere se mettètte a fa canìste é spasèlle cu i cutele é cu i canne tagliàte é i vennéve a ggènte. I sorde che uadagnàve nce servévene pe fa a spése. A u patre nun nce facéve mancà niénte, nce facètte pure na carrètte cu i ròte p’u purtà gìrànne.
A sère, dòppe na jurnate i fatìche, se mettève a lèggere é a scrìvere. Ere deventate nu uaglione a mòde tante ca riuscètte a mantené u patre comm’a nu signore, mettènnese a parte pure na quarantìne i sòrde.
Na matine, susènnese primme i ll’ate vòte, decétte nfacce u patre: “Vache u mercate, ca sta ccà vicìne, pecché me vògle accattà na giacchètte, nu cappiélle é nu pàre i scarpe”.
P’a vìje pensàve ca quanne turnave a case nun avévene canoscere.
Cammenàve è curréve allèramènte quanne, antrasatte, se sentètte i chiammà pe nòmme. S’avutàje é vedètte nfacce a nu buche i parracine na maruzze spugliate.
“Nun me canusce cchiù”?
“ Me pàre é nun me pàre”!
«Je songhe chélle maruzze ca facéve a cammarère a Fate cu i capille turchìne: T’arricuorde chélle vòte ca rimmaniste cu pède dint’a pòrte”?
«E comme sì m’arricòrde. M’arrricòrde tutte còse. Ma dimme na còse: A Fate che fine à fatte? M’a perdunate?
S’arricòrde i mé? Me vvò sèmpe bbène?»
«Care Pinocchio, a Fate sta int’a nu spitale».
“Nu spitale”?
“Sì, sta malàte assaje é nun tène cchiù i sorde pe se curà”.
“Pòvere Fate! Je nun nce pòzze fà niénte pecché tènghe sule sti quarante sorde é stève jénne a m’accattà nu vestite nuove. Tiéne ccà, pìglele é pòrtele a Fate”.
“E u vestìte nuove”?
“Nun me mpòrte, m’accatte n’ate vòte. A ògge me mécche a fatecà cchiù assàje pe mantené pure A Fatarèlle mìje”.
Turnàje a case é u patre comm’u vedètte nce dummannàje:
“é u vestite nuove”’
“Nun agge truvate na mesùre pe mé. M’accatte n’ate vòte”.
Chélle sère Pinocchio se jètte a cuccà cchiù tarde é nvéce i fà òtte canìste, ne facètte sìdece.
Quanne se mettètte dint’u liétte s’addurmentàje sùbbete, tante ère stanche. A nòtte se sunnaje a Fate, bèlle comm’u sole, ca nce dètte nu vase e nce decètte:
“Brave Pinocchio, sì deventàte nu uaglione a mòde é je te perdone pe tutte chélle ch’è fatte nfìne a mò”.
U suonne fennètte é Pinocchio se truàje scetàte cu ll’uocchje spalancate é chine i meravìgle.
Nun ère cchiù nu burrattine, nu mamuocce i légne, ma ère nu uaglione uguale a tutte quante l’aute.
S’jètte a uardà dint’u spècchje è se vedètte i n’ate manère. Dètte na uardàte attuorne é nvece i nu pagliàre i stòcchje stéve dint’a na bèlle casarèlle i fràuche è a mubbìgle ère tutte nòve.
Nun vuléve crédere, penzave ca stéve ancòre sunnànne.
“E papà addo stà”?
Trasètte dint’a chell’ate case é truvàje u patre sane, allère é vestute bbuone.
Jètte vicìne é nce dummannàje: “Papà, dimme na còse, cumme màje tutte stu cagnamiénte”?
“Stu cagnamiénte è tutte mèrite tùje”.
“Pecché quanne i uàgliune a malamènte addevéntene bbuone tutte se càgne”.
“E u viécchje Pinocchio, chille i lignàmme, addo stà, che fine à fatte”?
“Uìllànne, uì, decètte Geppetto, é mustànnele c’u dite, stà nfacce a sègge ca cape geràte a ghì a rrète, cu i ràcce che pennulèjane é cu i còsce ncruciàte”.
Pinocchio u uàrdàje: “Mamme mìje, comm’ère buffe, quann’ère nu burrattino. Comme so cuntènte mò ì èssere nu uàglione òvère».
Fine
