di Ernesto Prudente
Capitolo 33°
Diventato un ciuchino vero, Pinocchio venne venduto e lo compra il direttore di una compagnia di pagliacci per insegnargli a ballare e a saltare i cerchi, ma una sera, durante l’esercizio si azzoppa e allora lo compra un altro per fare, con la sua pelle, un tamburo
Vedènne c’a pòrte nun s’arapéve, u cucchiére a spalancàje cu na spallàte é trasètte dinte. “Brave! Brave, avìte ragliàte accussì bbuone ch’je vagge sùbbete canusciùte é pe chéste stonghe ccà”.
I duje ciucciùriélle, a chéste paròle, acalàjene a cape, avasciàjene i récchje é se mettèttere a code mmiéze i còsce.
A princìpije, u cucchiére i lisciàje é i ccàrezzàje, ma dòppe pegliàje a strùgle é t’i facètte addeventà lucènte comm’a ddùje spiécchje. Dòppe ancòre nce mettètte a capézze é s’i purtàje u mercàte c’a vògle d’ì vénnere.
Truvàje sùbbete chi s’i vulétte accattà.
Lucignolo s’accattàje nu zappatore che u juorne primme nc’ère muorte u ciucce sùje, Pinocchio, nvéce, s’u ccattàje u dirèttore i na cumpagnìje i pagliàcce p’u fà ballà cu ll’ate bèstje: Ma pe fà chéste, s’ère mparà.
D’a fìne i Lucignolo aètte passà tiémpe pe sapè coccòse.
Pinocchio, nvéce, sùbbete-sùbbete, venètte mise sotte i fiérre a stu nuove patrone. U purtàjene int’a na stalle, nce jnchèttere a mangiàtore i pàgle, na pàgle accussì puzzulènte ca comme assaggiàje a sputàje fòre sùbbete-sùbbete é u patrone, vedènne: “Ah, a spute, nun te piàce, decètte tutte ncazzàte, mò t’a mparì a t’a mangià” e nce affebbiàje quatte mazzate cu na vèrghe i savìne.
Pinocchio, p’u dulore, se mettètte a chiagnere é, tra nu ràgle é n’ate, facètte capì c’a pàgle nun s’a putéve mangià.
“Ah, te fà male! Ma che vulìsse: piétte i pullaste e mberluzze fritte”?
Sti paròle venèttere nzapurìte c’ate bacchettàte.
Capètte, Pinocchio, ca nun nce stéve scàmpe: “O chéste o cazze”, comme decéve a nònne quanne nun vulìve mangià.
Se mettètte a mazzecà nu pòche i pagle é quanne a facètte fine-fine, facètte n’àneme é curagge é s’à gnuttètte.
C’a ère fà! Paciénze! «Spère sule c’a disgràzzje mìje sèrve a sarvà ll’ate uàgliùne».
«Ma quà paciénze é paciénze”, decètte u patrone trasènne dint’ a stalle. “Te cride ca je t’agge accattate pe te dà a mangià é a vévere. Tu è faticà é mé fa uadagnà sòrde c’a pàle
“Viéne cu mé é je te facce scòle pe te mparà a ballà u tanghe, u valzèr, comme se passe pe dint’i chirchje é comme se ròmpene, c’a cape, i votte i carte”.
E u pòvere Pinocchio s’a ètte mparà tutte sti còse. Facéve pràtteche da matine a sére.
E dòppe tre mise i scòle é tante mazzate ncòppe u cule é ncòppe a schiéne, spuntàje pure u juorne c’a u patrone, cu nu megàfene, jétte alluccànne ca, chélle sére, nce stéve nu spèttacule ca nun s’ère viste màje.
A sére, gènte a murì. N’ore primme c’acccummenzàsse, a piazze ère chiéne i ggènte, ggènte ròsse é peccerélle é tutte c’u vestìte d’a fèste
Fennute a primme parte d’u spèttàcule, u patrone ascètte ncòppe u parche é decètte, tenènne sèmpe u mègàfene nfacce u musse:
“Màscule é fémmene, ruosse é peccerìlle, stàsére, comme v’agge prummìse, tènghe u piacére é l’ònore i ve presentà nu ciucciarélle ammaistràte c’a rècitate annanze a tutte i rré d’u munne”.
Stì paròle venèttere applaudite é fischiate.
Ma quanne Pinocchio, priparate comm’a na pacchiane, apparètte mmiéze u parche, a ggènte s’aizzàje all’érte pe sbàttere i mmàne. Fuje na mmuìne i pazze, nce mancave sule ca sunàssere i campane d’a chiése.
U dirèttore, vestute a fèste pur’isse, cu nu pare i stivalune ca brillàvene comm’u sole, quanne sponte a matìne, u chiàmmaje a duvére é nce decètte: “Pinocchio, saluta questo rispettabile pubblico, composto da cavalieri, dame e ragazzi”.
Pinocchio, ubbidiénte, chiàje i genocchje d’i cosce i nànte é rummanètte nginucchiàte fino a quante u direttore nun facètte nu signale c’a fruste che tenéve mmàne. Pinocchio s’aizzàje e se mettètte a correre, cu nu passe cadènzate, tuorne- tuorne u palche. Dòppe nu pòche u direttore, alluccàje: “al tròtte” é Pinocchio, sèmpe currènne, cagnàje passe.
E dòppe n’ate ppòche se sentètte na voce ca decéve: “al galoppo” é Pinocchio a cagnà n’ate vòte u passe. “Alla carriére” é Pinocchio, comm’a nu surdate, scattàje é se mettètte a correre a tutte fòrze.
Antrasàtte, u direttore, sènze se fa scòrgere, spare nu colpe i pistòle é u ciucciariélle, facénne finte i èssere ferute, cade ntèrre comm’a nu muorte vère.
I sbattute i mane d’a ggènte ròsse e i strille d’i uagliune, c’arrevàvene nciéle, facèttere aizzà a cape a Pinocchio ca uardànne ncòppe a nu parche vedètte nganne a na bèlle signore.nu medaglione c’u ritràtte i nu uaglione.
“Chille ritràtte è u mìje é chelle signore è a Fate” decètte, ncuorpe a isse, Pinocchio. Da cuntatézze se mettètte a strellà: “Fatine, Fatine mìje”. Nvéce d’i paròle, a canne nc’ascètte nu ragle accussì fòrte ca facètte rìrere tutte chélle ggènte mèntre i uàgliune strellàvene comm’i pazze.
U direttore, pe nce fa capì ca nun è bbòne criànze alluccà i chèlle manère, nce méne na bacchettàte ncoppe u nase. U pòvere ciucce, pe se fa passà u dulore, cacciàje a lengue fòre e s’alleccàje a parte ca nce facéve male.
Facènne chéste s’accurgètte ca dint’u parche a Fate nun nce stéve cchiù. Fùje tale a desperazione ca se mettètte a chiàgnere sènze se fa vedé a nisciune. Mànche u dirèttore se n’accurgètte tante che, facènne rummore ca fruste, alluccàje: “Da bravo, Pinocchio, faje vedé comme se passe pe dint’i chirchje”.
Pinocchio accummenzàje u nùmmere ma nun riuscètte a fennì, ògne vòte ca se truvàve all’ùrdeme chìrchje se fermàve é nun gghiéve cchiù annànze.
Pruvàje tante vvòte sènze riuscì. A fine vulètte fa nu zompe cchiù aute é i còsce i rète rummanèttere arraugliàte dint’ u chìrchje é nun se putètte cchiù mòvere.
Ll’uosse pezzìlle nce facéve tante male ca nun nc’a facètte a turnà sule-sule dint’a stalle.
A ggènte alluccave ca vulève a Pinocchio ma pe chélle sére nun se facètte cchiù vedé.
E nun se facètte vedé cchjù manche p’i sére appriésse pecché rummanètte zuoppe.
U patrone nun sapènne che se n’ère fà, é nun u putéve tènere sule p’u dà a mangià é a vévere, pigliàje nu uàglione é nce decètte: “Pòrtele u mercate é vìnnele”.
U mercate, ascètte sùbbete chi s’u vuléve accattà.
“Quante vvuò pe stu ciucciariélle”?
“Vinte èure”!
“Je te donghe vinte sòrde, si tu m’u vuò vénnere. Je m’u ccatte sulamènte p’a pèlle. Nc’àgge fà nu tambùrre p’a bande d’u paése mìje».
Chiste ca s’accattàje u pigliàje p’a capézze é ghiètte abbasce a marìne. Llà nc’attaccàje na prète ngànne é nu piézze i cimme nfacce a na còsce é arrunzàje a mare.
Pinocchio, cu chélle prète pesante nfacce a cuolle, iètte sùbbete nfùnne é chill’òmme, c’a fune mmane, s’assettàje ncòppe a nu scògle é aspettàve c’u ciucce murésse affugate pe nce luvà, dòppe, a pèlle pe fà u tambùrre.
Capitolo 34°
Pinocchio, gettato in acqua, è mangiato dai pesci e ridiventa un burratino com’era prima: mentre nuota per salvarsi è ingoiato dal terribile pescecane
Ere passate quase n’ore a quanne Pinocchio stéve nfunne. Chille ca s’àvéve accattate penzàje ch’ère bèlle è muorte é u putéve pure scurtecà.. Teràje a fune é ncéve d’u ciucce muorte venètte a galle, sèmpe attaccate nfàcce a na còsce, nu mamuocce vive ca me paréve nu capitone. Sficchiàve a tutte i parte. Chille pòver’òmme nun capéve cchiù niénte. “E u ciucciariélle c’agge jttàte a mare, addò stà”! “U ciucce song’je”, respunnètte Pinocchio. “Tu”?
“Sì, je”!
«Ma tu me vulìsse sfottere»?
“Je nun te vògle sfottere. Je te sto decènne a verità“.
“E allore, comm’è stu fatte: Je t’àgge menate nfunne ca ìre nu ciucce, te tire a galle ca sì nu mamuocce. Comme se spiéghe tutte chéste”?
«Sarrà state u mare a fa stu schérze»!
“Nun continuà a sfottere, ca si pérghe a paciénze…”.
“Va bbuò, vulìte sapé a verità? Sciùglìteme a còsce é je ve racconte ògne còse”.
Chill’òmme, nu fésse i primme categorìje, u sciuglètte é Pinocchio raccuntàje:
“Aìte sapé ca je songhe nate burrattine i légne, comme songhe mò, é stéve, llà pe llà, p’addeventà nu uàglione vère comm’a tutte chille ca stanne ncòppe a stu munne ma, p’a pòche vògle i studià, é p’a tante vògle i stà a sèntere i cumpagne malamènte, me ne fujètte d’a case é, nu bèlle juorne me truvàje ciùcce cu tante i récchje e cu tante i code.
Me purtàjene u mercate e m’accattàje nu patrone i cirche pecché s’ère mise ncape i me fa addeventà nu ruosse ballerìne. Ma na sére cadètte é m’azzuppàje, m’azzuppàje na còsce. Fennètte i fa u ballerìne, me purtàjene u mercate e vvùje m’avite accattàte. Ma ì mé che n’avìte fà”?
“Je t’agge accattàte é pavàte venti sòrde pecché me servéve a pèlle pe fà nu tambùrre. E mò addò a tròve n’ate pèlle”?
“Nun ve desperàte, u munne è chine i ciùcce”!
“Dìceme na còse: ma a stòrje toje è sule chéste ca m’è ditte”?
“Nò,nò! Nce stanne tante é tan’ate ccòse. Je v’agge ringrazzjà pe comme m’avìte trattàte, ricurdàteve ca stavòte avite fatte i cunte sènze a Fate”:
“A Fate? E chi è stà Fate”?
“E’ a mamme mìje. E’ tàle é quàle a tutte chélle mamme du munne ca vònne bbène i fìgle e ll’ajùtene quanne se tròvene mmiézze i uàje. A Fate mìje, quanne m’a viste comm’a nu ciucce ca se stéve jnghènne a panze d’acque a mannate tante pisce ca se so mangiàte tutte a carne, d’i récchje a code”.
Chille pòver’òmme rummanètte a vocch’apèrte pe stì còse che nce decéve Pinocchio. All’ùrdeme, sbuttàje é decètte:
“A ògge mpòje nun mangiaràgge cchiù pìsce. Nun vògle avé surprése ca arapènne nu retunne nce tròve ncuorpe na code i ciùcce E po’a mé me ne fotte i tutte stì stròppele ca m’è ditte, je sacce sule c’agge spise vinte sorde é i vògle arrète: Mò sa che fàcce, te pòrte u mercate é te vénghe comme légne p’appiccia u cammìne”.
A stì paròle, Pinocchio facètte nu zompe é schizzàje luntane, dint’a ll’acque. Se mettètte a natà é, a voce aute, decètte: “Stàteve bbuone é sé afùsseve avé bisògne i nu tamburre ricurdàteve sémpe i mé”.
Pinocchio natàve facènne zumpe a fòre ll’acque comm’a na fère ca tène bbòne vògle quanne corre appriésse i castaurriélle pe fà menàle.
A nu cèrte mumènte nce parètte i vedé na còse a mmare ca paréve nu scuogle jànche é ncòppe a stu scògle nce stéve na crapettèlle ca, nvéce i èssere jànche o nére, comm’a tutte i crape i stu munne, ère turchìne comm’a Fate soje.
U còre nce sbattéve fòrte- fòrte, tante fòrte ca spisse se mettéve a mane ncòppe pe paure ca se ne scappàsse a piétte.
Arrancàje a natà p’arrevà prìmme ma, quanne stéve quase vicine, a int’a ll’acque ascètte na cape i nu mostre cu na vocche spalancate ca facéve paure. E mmocche tenéve ddoje file i diénte ca parévene sèrre mise une arrète a n’ate.
Pinocchio se pigliàje na paure i pazze. Cercàje d’u scansà, i scappà, ma nun fuje capace. Chélle brutte bèstje, facènnese na surzate d’acque, s’u gnuttètte comme fosse nu muschìgle. Pinocchio pigliàje na bòtte accussì férme ca rummanètte sturdute pe nu pòche. Quanne se repegliàje nun sapéve manch’ìsse addo se truvave. Tenéve tante paure ca se stéve cacànne sotte.
Quanne capètte ca stéve int’u stòmmeche i nu pésce, accummenzàje a chiàgnere é a strellà: “Aiùte, aiùte. Venìteme a ajutà”.
U respunnètte na voce: “Ma chi vvuò ca te vène a sarvà”?
“E tu chi sì”, dummannàje Pinocchio.
“Je songhe nu tunne ca u capennùgle s’à gnuttute nziéme a té. E tu chi pisce sì»?
“Je nun songhe nu pésce, je nun tènghe niénte a che spàrtere cu i pisce, je songhe Pinocchio, songhe nu mamuocce i légne”.
“E allore, si nun sì nu pésce, pecché t’è fatte gnottere d’u capennùgle”?
“Je nun agge fatte niénte, è stat’isse a me gnottere, je nun me so mànche addunate, é mò c’agge fà int’a stu scure-trombe”?
“E ch’è fà! E’ spettà c’u pésce nce diggerìsce a tutt’è ddùje”.
“Je nun vògle aspettà, je nun vògle murì”.
“Manch’je vulésse murì”.
«Je me ne vulésse scappà. Ma comm’agge fà»?
«Scappe sé sì capace»!
Attramènte parlave cu tunne, a Pinocchio parétte i vedé, luntàne-luntàne, na lucernélle. “E che sarrà stu lumìne appecciàte”?, ncape a isse penzàje. “Sarrà còccaute disgrazziate c’adda fà pur’isse sta brutte fine”.
Lasciàje u tunne é s’avviàje vèrse a lucernèlle.
(continua)
