di Ernesto Prudente
Capitolo 16°
La bella bambina dai capelli turchini fa raccogliere Pinocchio, lo mette a letto e chiama tre medici per sapere se sia vivo o morto.
Pinocchio stève ancòre appise a schiante i chélle piànte quanne a uàglione, chélle bèlle uaglione cu i capille turchine, affacciànnese n’ate vote a fenèste, avètte cumpassione i vedé chille puveriélle appise ca cunnuliàve. Vattètte pe tré vòte i mmane é a chiste signale se sentètte nu rummore i scélle é nu farcone, tante ruosse ca facéve paure, che s’jètte a pusà ncòppe a fenèste.
“Che vulite? C’agge fà?” decètte l’auciélle, avasciànne a cape nségne i rispètte pecché chélle uàglione cu i capille turchine nun ère aute che na Fàte, na Fàte brave che stéve i case int’a chélle case a nu migliàre d’ànne.
“U vide chille mamuocce che penzuléje sotte a chélle schiante i chélle cèrcule”?
“Sì, u véche “.
“Và sùbbete llà. C’u bècche rumpe u nùdeche é, chiàne-chiàne, pòsele pe tèrre, ncòppe a ll’èrve, sènz’u fà male.
U farcone vulàje comm’u viénte é dòppe ddùje minute ére ggià i ritòrne decénne c’avéve fatte ògne còse cumme vuléve a patrone.
“Cumm’è truvate: vive o muorte”?
“Mà! a vedé paréve muorte ma quanne agge sciuovete u nùdeche ca u stregnéve ngànne à fatte nu ruosse suspire é, a mèzze voce, à ditte: mò me sénghe mègle”.
A fàte, allore, sbattètte dòje vòte i mmane é accumparètte nu cane barbone che cammenave surtante ncòppe i còsce i rète comme se fosse n’òmme.
Stu cane barbone ère vestute comm’a nu cucchiére i carròzze, cu na giacchétte chiéne i grade, ncape na parrucche janche é nu cappiélle a ponte, comm’a chille d’i carabbiniére. Arète tenéve na fòdere i vellute addò annascunnéve a code.
“Barone, chiste ère u nòmme d’u cane, pìgle a carròzze cchiù bèlle, decètte a fàte, é vàje int’u vòsche. Sotte a cèrcule ròsse nce stà nu mamuocce miéze muorte. Aìzzele a tèrre é pòsele, sènza u fa male, ncòppe i cuscine d’a carròzze é pòrtele ccà. E’ capìte bbuone”?
Pe fà vedé c’avéve capìte bbuone, u cane muvètte a fòdere i vellute c’annascunnéve a code é partètte comm’a nu silure.
Dòppe nu pòche se vedètte ascì n’ate carròzze, mbuttite i pénne i canarìne, fuderate i savòjarde chine i crème é pànne. Sta carròzze ccà ère terate a ciénte parégle i sùrece jànche é n’ate cane, pur’isse barbone, tutte alliccate, assettate ncasciètte, facéve remmore c’a fruste.
Dòppe pòche minute turnàje a prìmme carròzze é a fate se facètte truvà vicine u purtone, pigliàje mbracce Pinocchio é u purtàje int’a na stanzulélle appriparate é mannàje a chiammà sùbbete i mièdece cchiù famuse d’a zzòne,
c’arrevàjene int’a niénte.
Erene nu Cuorve, na Civétte é na Rille.
“Vulésse sapé a vùje, decètte a fate, si stu pòvere mamuocce è vive o è muorte”?
U Cuorve, facénnese annanze, tastàje u poze, u nase, u dite pitte d’u pède stuorte é dòppe ca tastàje pure a cape, decètte:
“Seconde mé stu mamuocce è già muorte ma si nun fosse muorte signìfiche ch’è ancòre vive”.
“Me dispiace i cuntraddì u Cuorve, mije brave amiche é bravìssime culléghe, decètte a Ciuccevèttule: “Pe mé u mamuocce è vive ma se pe disgràzzje nun fosse vive allore è segne che è muorte ovèramènte”.
“E tu nun dice niente”? decètte a fate nfàcce a Rille. “Je diche c’u miédeche bbuone quanne nun sape chélle c’adda dìcere è mègle ca se stà zitte” é pò: “Je a chiste burrattine, je a stu mamuocce, u canosche a tànte tiémpe”.
Pinocchio, che fin’allore ère state férme, sènze se mòvere, quanne sentètte stì paròle, accummenzàje a tremmà accussì fòrte che scancheniàve pùre u liétte.
“Stu burrattine, continuàje a parlà a Rille, è nu fetènte i primme qualità, è nu bancunare, nu sbalestràte, nu sfaticàte, nu vagabonde”.
Pinocchio, quanne sentètte stì paròle, annascunnètte a cape sott’i lenzole:
E a rille continuàje a parlà: “Chiste è nu mamuocce scustumate, ca nun stà a sentì u patre é u fà murì i còllere”.
A chiste punte se sentètte pe dint’a stànze nu chiante mescàte c’u zennuzze.
Se uardàjene nfacce, quase mpaurite. Pò aizzàjene u lenzule é s’accurgèttere ca chi chiagnève e zunnuzziàve ère Pinocchio.
“Quanne u muorte chiagne è sègne i guarigione”, sentenziàje u Cuorve.
“Me dispiace i cuntraddì stu care amiche mije, decètte a Ciuccevéttule, ma pe mé quanne u muorte chiagne è ségne ca tène dispiacére i murì.
Capitolo 17°
Pinocchio mangia lo zucchero, ma non vuole purgarsi, però, quando vede i becchini che vengono a portarlo via, allora si purga. Poi dice una bugia e per castigo gli cresce il naso.
Comme i tré miédece ascèttere fòre, a Fate s’accustàje a Pinocchio é u tuccàje nfronte. Cucéve comm’a ché. Tenéve na frève i cavàlle.
Pigliàje nu miéze bicchiére d’acque é dinte nce sciugliètte na povere jànche. Pigliàje u bicchiére, u dètte a Pinocchio, é nce decètte: “Vivatèlle, accussì int’a nu pàre d’ore, te passe a frève é t’arrepìgle”. Pinocchio uardàje u bicchiére, sturcètte a vocche é cu na voce chiagnulènte addumannàje: “é doce o è amàre”?
“E’ amàre ma te fà bbène”.
“Si è amàre, je nun a vògle”.
“Siénte a mé, vivatélle”.
«A mé a rròbbe amàre nun me piàce».
“Vivatélle ca dòppe te donghe na prète i zùcchere pe te fà a vocche doce”.
“Addo stà a prète i zùcchere”?
“Aiccànne ”, decètte a Fate, pigliànnele a dint’a na zuccariére d’òre.
“Vògle prìmme u zùcchere é dòppe me véve st’acqua sporche”
“M’u prumitte”?
“Sì, tu prummétte”!
A Fate nce dètte a prète i zùcchere é Pinocchio dòppe ca s’a rusucàje, s’à gnuttètte é leccànnese u musse nce decètte:
“Ah, che bèlle còse si u zùcchere fosse na medecìne. Je me purgàsse tutt’i mumènte”.
“Mò mantiène a prumésse ch’è fàtte é vìvete stu pòche d’acque”.
Pinocchio pigliàje u bicchiére contravògle, nce nfezzàje dint’a ponte du nàse é sbuttàje: “E’ tròppe amàre, je nun nc’a facce a vévere”.
“Comme fàje a dìcere chéste, si nun l’àje ancòre assaggìàte»?
“Mu mmàggine. Sènghe a puzze. Vògle primme n’ate prète i zùcchere é pò ma véve”.
Allore a Fate, cu na sante paciénze, comme si fosse stàte na mamme, nce métte mmocche na prète i zùcchere é dòppe nce dà n’ata vòte u bicchiére.
“Accussì nun m’a pòzze vévere”, decètte Pinocchio ca se mettètte a fa pure mille smòrfje:
“Pecché”?
“Pecché me dà fastìdje chille cuscine ca tenghe nfàcc’i piéde”.
A Fate nce luvàje u cuscine.
“Nun nce stà niénte a fà. Manche accussì nc’a facce a vévere. Me dà fastìdje a pòrte ca nun stà nchiùse”.
A Fate nchiudètte a pòrte.
“Nzomme, alluccàje Pinocchio mettènnese a chiàgnere, je st’acque amàre nun m’a véve. Nò, nò é nò”.
“Uaglione mìje, tè nè piénte”.
“Nun me ne mpòrte”!
“A frève, int’a niénte, te portèrà u campusante”.
“Nun me ne mpòrte”.
“Ma nun tiéne paùre i murì”?
“Nun tènghe paùre i niénte. Mègle murì ca vévere chéste medecìne”.
A chiste punte a pòrte s’arapètte é trasèttere quatte cunigle, nire-nire comm’a gnòste, ca purtàvene ncòppe i spalle nu scudille i muorte.
“Che vulite a mé” alluccàje Pinocchio, tutte mpaurùte, mettènnese assettate mmiéze u liétte.
“Simme venute a te piglià”, decétte u cunigle cchiù ruosse.
“A pigliarme? Ma je nun songhe muorte ancòre”
“Te rummànnene pòche minute i vite pecché nun te vulute piglià a medecìne che t’avesse fatte sparì a frève”.
“Fate, care Fate mìje, dàmme u bicchiére c’a medecine. Je nun vògle murì”, decètte, chiagnènne, Pinocchio.
Pigliàje u bicchiére é u sdevacàje cu nu surse sule.
“Paciénze! Chéste vòte amme fatte u viàgge a bacante ma attiénte a té”, decèttere i cunìgle mèntre se n’ascévene.
Dòppe nu poche Pinocchio zumpàje a int’u liétte sane é sarve.
A Fate, vedènnele allègre é zumpettiànne nce chièdette::
“A medecìne che t’agge date, t’a fatte bbène”?
“M’a sarvate, ate che bbène. M’a fatte turnà a nàscere”
“E allore pecché è fatte tutte chelle smòrfje”?
“N’ate vòte nun me fàcce prià”.
A Fate u chiamme vicìne a èsse é nce dumanne: Comm’è fatte a te truvà int’i mmane d’i mariuole”?
“Succedètte ca Mangiafuoco me regalàje cinqe munéte d’òre é me decètte: “Tié, pòrtele a patete. P’a vìje agge truvate na vorpe é na jàtte, che parévene ddoje persone pèrbène, che m’anne ditte: “Tu, sti cinqe munéte i vvuò fa addeventà duimile”? Viéne cu nùje int’u campe di miracule”.
Primme amme mangiate, bevute é durmute int’a cantine d’u Gàmbere russe, quann’je me so scetate chiste dùje già s’èrene ncammenate. A nu ciérte punte d’a vìje agge ncuntrate dùje mariuole ca me vulévene arrubbà i sorde ca m’avéve date Mangiafuoche. Je, pe paure, mi nascunnètte mmocche, sotte a léngue. Chille, pe si rrubbà, m’anne acchiàppate, attaccàte é mpise nfacce a na schiante i chill’àrbere ruosse-ruosse.
“E’ i sòrde che fine ànne fatte”?
“Agge perdute” respunnètte Pinocchio, ma nun ère vère pecchè i tenéve dint’a sacche.
Comme decètte sta bucìje u nase crescètte sùbbete i ddòje déte.
“Addo è pèrze”?
“Int’u vòsche”.
Cu chést’ate bucìje u nase aumentàje ancòre.
“Si è pèrze dint’u vòsche, decètte a Fate, i ghiàmme a truvà pecché tutte chélle ca se pèrde dint’a stu vòsche se tròve sèmpe”.
“Ah, nun m’arricòrde bbuone”, repegliàje Pinocchio, mbrugliànnese d’a cape u pède. “Ah!, mò m’arricòrde bbuone: i sòrde m’agge gnuttutte quanne m’agge bevute a medecine”.
A chéste tèrze bucìje u nase s’allungàje tante che u pòvere Pinocchio nun se potéve cchiù vutà attuorne.Comme se giràve u nase tuccave a còcche parte.
A Fate u uàrdave é reréve.
“Pecché rire”? dumandàje Pinocchio ca vedéve u nase ca nce crescéve sèmpe i cchiù.
“Rire p’i bucìje ch’è ditte”:
“Cumme fàje a sapé c’agge ditte i bucìje”?
“I bucìje, uàglione mije, so i doje spècje. Nce stànne chélle ca tènene i còsce corte é i bucìje ca tènene u nase luonghe. I tòje so chèlle ca tènene u nase luonghe. Pinocchio, p’u scuorne, vuléve scappà fòre, ma nun putètte ascì pecché u nase nun pas-save cchiù pe dint’a pòrte.
Capitolo 18°
Pinocchio ritrova la volpe ed il gatto e va con loro a seminare le quattro monete d’oro nel campo dei miracoli.
Comme se po’ mmaggenà, a Fate u facétte chiàgnere é strellà, pe na bbòne mèz’ore, p’u fà mparà a nun dìcere cchiù bucìje. Quanne, però, vedètte ca cagnàje fàcce é ll’uocchje, p’a desperazione, stévene ascènne a fòre, se vutàje a pietà é se mettètte a vàttere i mmane. A chillu signàle trasèttere, d’a fenèste, nu migliàre d’auciélle ca se posàjene ncòppe u nase é accummenciàjene a beccà fine a quanne arrevàje a na lunghèzze comme chélle i tutte i nase d’u munne.
“Quanne si brave, Fate mije, é quanne bbène te vògle”, decètte Pinocchio
“Pur’je te vògle bbène” respunnètte a Fate. «Se vvuò rummanè cu mé, je te tènghe comme nu frate cchiù pìtte».
«Je rummanèsse vulantiére; é pàteme»?
«Agge penzate pure a chèste. Pàtete, primme i stasére sta ccà”.
“Avère”? decètte Pinocchio, facènne zumpe i giòje.
“Allore mò sa che facce? U vache a scuntà. Nun véche ll’ore i nce dà nu vase a chille pòvere viécchie c’a patute i péne dell’infèrne pe corpe mìje”.
“Va pure, ma abbade addo mitte i piéde. Nun te spèrdere. Pìgle a vije d’u vòsche accussì u ncuntre sicure”.
Pinocchio, comme trasètte dint’u vòsche accummenzàje a correre comm’a na lèpre ma quanne arrevàje nfàcce a Cèrcule ròsse se fermàje pecché nce parètte i sentì nu remmore i ggènte mmiéze i frasche. A mmiéze a vìje nce stéve, nduvinate chi? a vorpe é a jatte, i cumpagne c’avévene mangiate nziéme dint’a cantine d’u Gàmbere Russe.
“Uàrde chi se véde, Pinocchio nuoste”, alluccàje a vorpe.
“Comme te truove ccà»? Decètte pure u jàttone.
“A stòrje è lònghe é je v’a racconte a poche a vòte”, decètte Pinocchio, “ma na còse v’agge dìcere sùbbete, quanne ll’ate nòtte m’avite lasciàte sule int’a cantine, quanne so asciute, p’a vìje, agge truvate dùje mariuole ca me vulévene arrubbà i munéte d’òre”.
“Nfàme, gènte nfàme”, decètte a vorpe.
“Nfamune”, respunnètte a jàtte.
«Je so scappate e lore manne sèmpe segutate fine a quanne m’anne acchiàppate, attaccate, arravugliàte comm’a nu salame, é mpeccàte a na schiante i chéste cèrcule ròsse”.
“Siénte nquale munne simme custrétte a campà, pòver’a nnùje!”
Mèntre parlàvene Pinocchio s’accurgètte ca u jattone nce mancàve na zàmpe cu tutt’a ll’ogne é nce dummannàje: “Ché fatte nfacce u pède”? A jatte se mbrugliàje a respònnere, ma sùbbete ntèrvènètte a vorpe: “L’amìche mìje è tròppe bbuone é pecchèste sbàgle a parlà. Parl’je u pòste sùje. N’ore fà amme ncùntrate nu lupe, nu viécchje lupe ca se muréve i famme é gghiéve chiédènne a carità i nu muorze i mangià. Nuje nun tenéveme niénte a nce dà é chèste amiche mìje, ca tène u còre ruosse comm’a chelle cercule, cu i diénte s’a staccàte na zampetèlle d’i còsce i nanze e nce a date a chille pòvere animale pe nce fa méttere còccòse sotte i diénte”.
A vorpe, mèntre raccuntave s’asciuttàje pure na làcreme.
A stì paròle Pinocchio se cummuvètte tante che s’avvicenàje a jatte é nce decètte dint’a récchje: “Si tutte i jàtte fòssere comm’a té, che ciòrte p’i sùrece”.
“E mò che stàje a fà ccà”? nce dumannàje a vorpe.
“Sto aspettànne a pàteme che pò arrevà a nu mumènte all’ate”.
“E i munéte d’òre”?
“I tènghe sèmpe dint’a sàcche, mò, però, so quàtte pecché une agge spise a cantìne du Gàmbere Russe”.
“E a penzà ca nvéce i quatte putéssere èssere mille o dùiemìle. Pecché nun dàje rètte a nùje é ì vàje a semmenà int’a ll’uorte d’i miràcule”:
“Ogge nun pòzze. Pòzze venì n’ate juorne”.
“N’ate juorne pò èssere tàrde”, nce decètte a vorpe.
“Pecché”?
“Pecchè chélle tèrre s’à stà accattànne nu ruosse signore che ggià a dimane nun darà u permésse a nisciune i semmenà”
“U campe quanne è distante a ccà”?
“Stà ccà becìne. Si é nò duje chilòmetre. Vvuò venì cu nnùje? Int’a mèzore stamme llà. Semmenàmme i quàtte munéte, ca dòppe nu pàre d’ore addevéntaranne dujemìle, Nce raccuglimme é tu, primme i stasére, cu i sàcche chiéne, stàje ggià a case. Amma ì? Vvuò venì cu nuje”?.
Pinocchio penzàje sùbbete a Fate, a Gèppètte é a chélle ca decéve sèmpe a rille parlante ma pò fennètte i fà a fine i tutte i uagliune ca nun tènene judìzje é so sènze còre.
Se scutuliàje a cape é decètte nfacce a vorpe é a jatte:
“Ma sì, je vènghe cu vvùje, jammucénne”.
E ghièttere.
Dòppe che cammenàjene na meze jurnàte arrevàjene a nu paése ca se chiammave Acchiappàcetrulle addo i vìje èrene chiéne i cane spellacchiate é zellùse; i pecure sènze lane ca se murévene i fridde; ualle é galline sènze cèntre é senze cannacchèlle ca cercàvene a carità i n’àcene i granone; i palummèlle ca nun putévene cchiù vulà pecché s’èrene vennute i scélle; i pavùne sènze code, che se mettévene scuorne i se fà vedé.
Mmiéze a sta fòlle i muorte i famme, ògne tante passave còcche carròzze i signure ca ncòppe tenévene vorpe, piche marìne, bafarune é, cocchedune, pure nu farcone.
“U campe di miracule addo stà”? dumannàje Pinocchio.
“Sta ccà vicìne”, fu a rispòste.
Attraversàjene tutte u paese é se fermàjene int’a n’uorte, chine d’èrve sécche é chine i rustìne, che ère, tale é quàle, uguàle a llàte. Nun tenéve niénte i particulàre.
“Simme arrevàte”! decètte a vorpe, “Mò acàlete pe tèrre, scave nu fuosse cu i mmane é mìttece dinte i munéte d’òre”.
Pinocchio stètte a sentì, s’acàlaje, facètte u fuosse, nce mettètte i sorde e u cummugliàje ca tèrre c’avéve appéne scavate.
“Mò, decètte a vorpe, vàje addo stà chille fuosse e pìgle nu cate d’acque p’addacquà u sùrche addo è mise i sòrde”.
Pinocchio currètte ma nun truvàje nisciune cate. Se luvàje na scarpe, a jnchétte d’acque é, tutte cuntènte, addacquàje u fussetiélle.
“Mò nce ne putimme pur’ì”, decètte a vorpe. “Tu, fra na mèzore, tuorne ccà, truove già n’arbarièlle cu i schiànte chiéne i munète é t’ì ffàje”.
Pinocchio, felìce comm’a n’uove i pasche, ringrazziàje i cumpagne, prumettènne llòre nu bèlle rìàle.
“Nisciùne rìàle, respunnèttere chille dùje, a nùje nce baste sule che t’amme mparàte comme se fà a deventà ricche”.
Salutàrene Pinocchio é se ne jèttere p’i fatte llòre.
(continua)
