di Ernesto Prudente
Capitolo 3°
Geppetto, tornato a casa, comincia a lavorare il pezzo di legno per fabbricarsi il burattino. Lo chiama Pinocchio. Le prime monellerie.
A case i Geppetto ère na stanzulélle pétte- pétte cu nu lantepòrte ca s’arapéve a mmiéze a vìje pe dà nu pòche i luce. Mubbìlje?, cchiù niénte cà pòche: na sègge spagliate, nu liétte cu nu pagliaricce i èrve sécche, na tavule ca suffréve i mòte budecariélle è sbàndatòje, pronte a se squadrà pe tèrre si une a tuccave. Nfacce u mure, i fronte a pòrte, nce stéve desegnàte nu cammìne c’u fuoche appicciate e na cazzaròle ca menave fumme, nu fumme che paréve quàse òvère, comm’u ffuoche.
Geppetto , appéne trasètte, accustàje u lantepòrte, pigliàje i fiérre e s’ì mettètte vicine. S’assettaje ncòppe a sègge sèmpe c’u piézze i légne sott’u racce.
“Agge chiammà Pinocchio”, decètte, e se mettètte a rìrere. Chistu nòmme nce purtarrà furtùne.
Truvate u nòmme accummenzàje a faticà.
Inizìàje d’a cape: facètte i capille, a frònte e pò ll’uocchje ca, appéne fennute, se muvévene e ‘uardàvene talmènte fisse-fisse ca Geppetto se mettètte quase a ppaure.
Pò facètte u nase che appéne fennute se mettètte a créscere e, int’a niénte, addeventàje nu nasone ca nun fennéve maje. Isse u tagliave é u nase invece i s’accurcià addeventave sèmpe cchiù luonghe. Se stancàje e passaje a fà a vocche. Nun avéve ancòre fennute ca chélle se mettètte a rìrere é a fa smòrfje p’u sfottere.
U pòver’òmme se pigliàje tante còllere ca nun avètte a fòrze i riagì.
Facètte finte i niente è continuàje a gghì annante.
Facètte u mènte, u cuolle, i spalle, i bracce è i mmane.
Faticave c’a cape calate e, a ‘mpruvvise, se sentètte i piglià a parrucche. Aizzaje ll’uocchje e vedètte c’a parrucche soje stéve mmàne a Pinocchio.
“Damme a parrucche”, decètte.
E Pinocchio invéce i nc’a dà, s’a mettètte ncape. Ere tante ròsse c’u cummegliàje a cape, sane-sane.
A chille sgarbe , u’ povere Geppetto addeventàje triste e chine i malincunìje.
“Birbante e malandrìne, nce decètte, nun t’agge ancòre fennute e tu già accummiénze a nun me respettà.
Je songhe pàtete , recuordete”!
E mèntre decéve stì paròle s’asciuttàje na làcreme ca nce scennève p’a fàcce.
Nun nc’a facètte a gghì annanze. S’àvètte fermà. A cape nce geràve comm’a n’ariàtèlle e i mmàne tremmàvene sòcce-sòcce…
Avéve fa ancore i cosce e i piéde.
Dòppe u’ repuose, ca duràje parìcchje, maste Geppetto, s’aizzàje a còppe a sègge e repigliàje n’ate vòte a faticà.
Facètte, a prìmme, na còsce. Pò passaje a chéll’ate. Quanne fennètte i fà u’ siconde pède, mèntre s’u’ ‘uardave.
Chine i giòje, se sentètte arrevà nu cauce ncòppe a ponte d’u nase ca u facètte vedé tutte i stélle ca se védene ‘nciéle int’a na bèlle nuttate.
“C’aggja fà, decètte, a colpe è a mje; nc’avéve penzà primme, mò nce stà pòche a fà cchiù”.
Pigliàje u’ mamuocce e u mettètte ntèrre p’u mparà a cammenà.
Pinocchio, cumme facètte i primme passe, e i còsce se sciuglièttere, teràje u lantepòrte e cu nu zompe se truvaje a mmiézze a vìje é llà se mettètte a correre a tutte forze facènne, cu i piéde i légne, nu remmore ‘i pazze.
Zumpàve comm’a nu cunigle.
U pòvere Geppetto ‘nce curréve appriésse ma nun arrevàve.
“Agguantàtele”, alluccàve Geppetto ma a gènte che stéve p’a vìje, vedènne stu uàglione i légne ca curréve comm’ a nu cavàlle, se fermave, curiose e ncantate, sule a guardarle e reréve, reréve comm’i matte. Sule nu carabbiniére, sentènne tutte chélle ammuìne, e penzanne ca fosse cumparse nu ciucce cu i scélle, se fermàje, cu i cosce apèrte é i mmàne spalancàte, tante ca chiùdètte a vìje.
Int’a mane dèstre tenéve a sciabbule c’avéve luvate a dint’ u fòdere.
Pinocchio, quanne a luntane vedètte ca u carabbiniére sbarràje a vìje, penzàje i nce passa pe mmiéze i cosce. Ma facètte fiàsche pecché u carab:niére, sènze se mòvere, agguantàje p’u nase, tante ere luonghe.
Quanne arrevaje Geppetto, cu nu fiatone che ‘nce a facéve appéne appéne a respira, u carabbiniére u’ cunzegnàje dint’i mmàne sòje.
Geppetto, pe’ punizione, nce vulève fa na teràte i récchje ma nun putètte pecché nun i truvaje. E sapìte pecché? Pecché quanne u facètte a cape se scurdàje i fa pure i récchje.
U pigliàje p’u cuolle é su carriaàje a case, decènnece: “Mò che gghiàmme dinte facimme i cunte”.
Pinocchio, vedènne a malaparàte, se menàje pe terre é nun voléve cchiù cammenà. Se nceppàje. Mpuntàje i piéde pe terre comm’ a nu ciucce ‘nt’a sagliùte.
A pòche a vòte, tutt’a gènte ca stéve p’a vìje, curiose e scansafatiche, se fermàje attuorne è se mettèttere a fà i cummiénte: “Pòvere mamuocce, tène raggione i’ se mpuntà. Fa bbuone a nun vulé tornà a case. Chi sa che mazziatone tène stepàte maste Geppetto che pare nu buon’omme ma che se stà cumpurtànne comm’a nu lazzarone cu stu povere ‘uàgliùnciélle”.
Ne decèttere tante e tante ca u carabbiniére lasciàje lìbbere a Pinocchio, afferràje pe nu racce maste Geppetto è s’u purtaje ‘ncasèrme.
U pòver’omme, nun sapènne comme s’ère difèndere, se mettètte a chiagnere comm’a nu crapettiélle.
P’a vìje, sémpe tenute p’u racce da u carabbìniére, barbettàje: “Che fìgle sciauràte, è a penzà che je ne vuléve fa nu uàglione mudèlle, nu uàglione respettuse, educate è chìne i criànze. Tutte chéste m’àgge mmeretate, nc’ère penzà prìmme. Mò sta tutte bbuone”
Chélle ca sucedètte dòppe, còse a nu crédere, v’i’ conte appriésse, a pòche a vòte
Capitolo 4°
La storia di Pinocchio con il Grillo parlante dove si nota che i ragazzi non accettano i consigli di chi sa più di loro.
V’agge dìcere, amìce, pitte o ruosse ca site, che mèntre u’ pòvere Geppetto, sènze avé fatte niénte, jètte a fennì mprigione, Pinocchio se mettètte a correre pe turna’ a’ case.
Ma, pe fà amprèsse, pigliaje a vìje pe dint’i campagne, zumpanne pe’ ncòppe i sèpe, p’i’ fuosse chine d’acque comme si fosse state ‘na lepre cu i cane a’ rète.
Quanne arrevàje annanze a case, truvàje a pòrte accùntate, nce dètte na vuttate e trasètte. Chiudètte a pòrte cu saglièscìnne è a rete nce mettètte pure nu palètte é, tutte cuntènte, s’assettàje pe tèrre.
Chélle cuntentézze duràje pòche pecchè sentètte nu Cri-cri-cri che nce mettètte na madònne i paure ca u facètte tremmà sane-sane. Chiane-chiane, cu nu felìlle i voce, dummannàje: “Chi è ca me chiamme”?
“Songh’je”! e Pinocchio, avutannese, vedètte na rille, diéce vòte cchiù ròsse i chélle ca vedimme sèmpe, pure a mmiéze a vìje, ca sagliéve chiane- chiane nfacce u mure.
“Dìceme, rille fetènte, chi sì”?
“Je songhe a rille parlante é stonghe i case ccà dinte, a coppe a ciént’anne”.
“Ma a ògge, sta case è a mìje”, decètte Pinocchio, é, famme u piacére, vatténne sùbbete, sènza fa stòrje”.
“Je, a ccà, nun me ne vache sé primme nun t’àgge dìtte na ròsse verità”.
“E dìcele amprèsse, nun pèrdere tiémpe”.
“Uàje a chille uàgliune ca nun stanne a sentì a mamme é u patre é se ne vànne d’a case. Chiste uàgliune nun farànne màje bbène, é, ampresse, se pèntene. Fànne tutte na malafine”.
“Cante comme vvuo, rìlle fetose, je te dìche ca dimàne, a primmamatine, je me ne vache a chéste case pecché, si rimanghe ccà, facce a fine i tutte i uàgliune: me mànnene a scòle, addo, vògle o nu vògle, so custrétte a studia. Je tutte chéste nun u vògle fà . A mé me piace correre p’acchiappà i plummèlle è saglì ncòppe i piante pe piglià l’aucié11e a dint’i nide”
Pòvere fésse, ma u saje o no, ca facènne comme vuò tu, addeviénte nu ciùcce é tutte quante se
rnéttene a rìrere e, nzuppànnese u pane, se pìglene pure a pezzecate”.
Stàtte zitte, rille i malaùrìje, a mé nun me fotte proprie niénte i chélle ca tu piénze”.
A rille, ca tenéve a paciénze i Giobbe, e che nce tenéve a dà cunzìgle bbuone a Pinocchio, continuàje
“Si nun tiéne vògle i ì a scòle, mpàrete nu mestiére ca te cunsènte i te uadagnà nu piézze i pane onèstamènte”
Pinocchio, che accummenzave a pèrdere a paciénze, respunnètte: “Ncòppe u munne nce stà sulamènte nu mestiere ca a mé me piace”.
“E qual’è stu bèlle mestiére”?
‘Chille i magnà, vévere, durmì é pazzia d’a matine a sére”.
Pe règule toje, respunnètte a rille, sèmpe c’a stésse calme, chiste ca tu vvuò fà è u mestiere i tutte chille ca fennéscene o dint’a nu spitale o dint’a na galère”.
“Attiénte a té, rille i malaùrìje, si pèrghe a paciénze so uàje pe té”.
“Pòvere Pinocchio, me faje sule cumpassione”.
“è pecché te facce cumpassione”?
Pecché si nu mamuocce è, chélle eh’ è pègge, tiéne a cape i légne”.
A sti paròle Pinocchio, c’u sanghe a 11’uocchje, arraggiàte, comm’a nu lione affamate, stènne a mane ncòppe u bancone, arràffe na mazzòle è a tire, c ‘u tutte a fòrze ca tenéve, addo stéve a rille. Disgraziatamènte a cugliètte è a rille tenètte appè ne u tiémpe i fa Cri-cri-cri ca rummanètte stecchite nfacce u mure.
Capitolo 5°
Pinocchio ha fame e cerca un uovo per farsi una frittata ma sul più bello la frittata gli vola dalla finestra.
Accummenzave a fa nòtte è a stòrje c’a rille ère fennute a tante tiémpe. Pinocchio, ca nun avéve mangiate niénte, se sentètte u stòmmeche muolle-muolle.
Tenéve famme . Na famme ca nun u facève capì niénte.
L1’uocchje currèttere ncòppe u fuculare addo se vedéve nu cautàre ca vulléve. S’avvicenaje p’u scummuglià, pe vedé che nce stéve a inte, ma a cazzaròle nun èsistéve. Ere nu diségne nfacce u mure.
Mmagginàteve cumme remmanètte. U nàse s’a11ungaje i quatte déte. Addeventàje nu pàzze . Se mettètte a correre pe tutte a case, jéve a nnànze e a rète, comme nu lione dint’a na gàbbje, scaliànne pe tutte i buche, int’a ògne spicule, pe tutte i teràtore , pe truvà nu poche i pàne sicche, nu poche i pulènte, n’uosse i carne avanzàte, na spine i pésce, n’uosse i percòche, nzomme còccòse ca putésse mèttere sott’i diénte. Ma nun truvàje niénte , pròprije niénte.
Nun truvaje u riéste i niente è a famme crescéve, aumentàve cumm’a na nzalatiére i farine, mbastàte cu ll’acque, e mise a créscere vicine u càute.
U povere Pinocchio l’ùneche sulliéve u truvàve a sbadiglià. Facéve sbadìgle accussì ruosse che spisse a vocche apèrte arrevave fine i récchje.
Sbadegliàve é sputave. Tante c’u stòmmeche se facéve sèmpe cchiù pitte.
Se mettètte a chiàgnere, cu 11’uocchje chine i làcreme è chine i disperazione, decéve: “Avéve raggione a rille parlante. Agge sbagliàte a nun stà sentì a papà é a scappà d’a case. Si papà stésse cà, je nun me truvasse int’a stà brutte mbruogle. Che brutte malàtìje è a famme”.
Mèntre fantasticave stì penziére, nce parètte i vedé a mmiéze u muntone i munnèzze na còse janche é ca paréve n’uove i galline. Facètte nu zompe, comm’a na zummezzate a mmàre, è ll’agguantàje. Ere n’uove, n’uove òvère. A giòje i Pinocchio arrivàje u massime can un è puss’bbele da raccuntà.
Penzànne ca fosse nu suonne s’u vutàve e s’u geràve dint’i mmane; u vasàve e u continuave a vasà nate vòte étant’ate vòte.
Nun putéve è nun vuléve credere a na furtùne ccussì rosse é se mettètte a penzà a comm’ avéve còcere
Uardànnele fisse-fisse decéve: “Mò, cumme t’àgge cucenà? Facce na frittate? O’ è mègle ca te frìje int’a tiélle? E si te facésse scaudàte? Nò! no, a mègle còse è ca te frìje int’a tièlle. Accussì fàcce pure prìmme”.
Sùbbete-sùbbete , friènne-magnanne , cumme se dìce, sènze penzarce ncòppe ddoje vòte, pigliàje na tièlle nce mettètte nu pòche d’acque, pecche nun riuscètte a truvà ll’uogle, è a mettètte ncòppe u fuoche ca stéve appicciate.
Comme vedètte ca 11′ acque accumenzàje a frìere, rumpètte a scorze i ll’uove facènne a mòsse i menàrle int’a tièlle. Ma, a int’a scorze, invèce d’u ghiànche e d’u russe, ascètte nu pullecìne che, allère é cuntènte, facènne pure n’inchine, nce decètte:
“Grazìje, grazìje, care Pinocchio. M’è sparagnàte pure a ftiche i rompera scorze. Stàtte bbuone è tante salute a case”
Arapètte i scélle è se ne vulàje p’a fenéste ca stéve apèrte.
Pinocchio rummanètte comm’a nu mbambulate, cu ll’uocchije ca uardàvene a fenèste, c’a vocche apèrte e cu i scòrze d’uove mmàne.
Nce vulètte nu poche i tiémpe pe se repeglià
Passàte u mumènte brutte accummenzàje a strellà, a chàgnere è a sbattere i piéde pe tèrre, decénne: “Avéve raggione a rille parlante, si nun fosse scappate d’a case, se ca nce stésse papà, je avésse avute tutte e nun me stésse murènne i fàmme.
Date che u stòmmecche se ribellave p’a famme, penzàje i fa na scappatèlle u paése vicine c’a speranze i truvà quàccune che nce facésse a carità i quàcche muorze i mangià. (Continua)
